<< Wstecz
Dalej >>

Chrystusa Panbasileusa, staje się przymiotem ziemskiego basileusa. Podobnie Jaropełkowi, władcy pobożnemu i sprawiedliwemu, dla podkreślenia tych przymiotów przydany został epitet Ο ΔΙΚΑΙΟC, bez wątpienia w ślad za wskazaną tu bizantyńską tradycją, o czym przekonuje także zapis w greckiej wersji językowej. Również w sztuce bizantyńskiej, obok reprezentacyjnych przedstawień gloryfikujących cesarza, jak przytoczone wyżej miniatury, odnaleźć można formuły na pozór skromniejsze, posługujące się paraleląnie wprost, lecz obliczoną na domyślność wykształconego odbiorcy. Znakomity tego przykład prezentuje miniatura w psałterzu z roku 1074 (S. Petersburg, Biblioteka Publiczna, cod. gr. 214, fol. 1). W inicjale „M” Psalmu 1. przedstawiona została we frontalnych pozach cesarska rodzina: Michał VII Dukas z żoną Marią, którzy trzymają dłonie na głowie stojącego pomiędzy nimi małoletniego syna Konstantyna. Głębszy sens tego pozornie skromnego, bo o niewielkich rozmiarach, obrazu ujawnia się dopiero w kontekście eschatologicznej treści Psalmu 1: „bezbożnym i grzesznikom” przeciwstawiony jest „mąż błogosławiony i sprawiedliwy”, którym w aluzyjnym zestawieniu słowa i obrazu jest cesarz Michał VII.
     Książęcą godność Jaropełka i jego żony podkreślająrównież korony i strojne szaty. Jaropełk nosi sięgającą połowy łydek purpurową wzorzystą tunikę w typie bizantyńskiego skaramangionu o wąskich złotych mankietach, obszytą wokół szyi i u dołu szeroką złotą lamówką, w talii zaś dwukrotnie przepasaną złotą taśmą, której dwa końce luźno wiszą z przodu. Podobną nosi cesarz Nicefor III Botaniates w miniaturze dedykacyjnej paryskiego cod. Coislin 79 (fol. 2bis), a w sztuce ruskiej - książę Światosław w miniaturze Kodeksu Światosława. Znacznie trudniej natomiast jednoznacznie określić spodnią szatę księcia Jarosława w kijowskim malowidle, jednak przypuszczalnie celnie uchwycone przez A. van Westerveldta takie elementy, jak przewiązanie w pasie, ozdobne mankiety i szeroka lamówka u dołu pozwalają         

założyć, że i tunika Jarosława wzorowana była na bizantyńskim skaramangionie. Spod tuniki Jaropełka widoczne są czerwone wysokie buty, nieznane z przykładów bizantyńskich, lecz występujące w sztuce ruskiej w przytaczanych już przedstawieniach książęcej rodziny Jarosława oraz księcia Światosława. Uwagę zwraca natomiast forma złotej, wysadzanej barwnymi kamieniami korony z półokrągłym, wyraźnie zarysowanym rzędem perełkowania, kołpakiem, którego powierzchnię zdobią trzy kamienie: dwa czerwone i jeden niebieski. Korona Jaropełka wyróżnia się na tle innych przedstawień w sztuce ruskiej. W miniaturze Kodeksu Światosława wszyscy książęta ukazani są w kołpakach z futrzanym otokiem. Na przerysie sceny fundacyjnej z soboru Sofijskiego w Kijowie Jarosław i jego żona noszą korony ozdobione kamieniami i zwieńczone krzyżem, zaś ich synowie i córki - futrzane kołpaki. Forma korony Jaropełka przypomina średniobizantyński typ korony zamkniętej, nazywanej zwykle kamelaukionem, która - jak się na ogół przyjmuje - weszła do użytku na dworze bizantyńskim dopiero za dynastii Komnenów. Miniatura w Psałterzu Barberini (Rzym, Bibl. Apostolica Vaticana, cod. Barb. gr. 372, fol. 5) świadczyłaby, że stało się to za panowania Aleksego I. Wyobrażony w segmencie nieba tronujący Chrystus w prawej dłoni trzyma typową koronę otwartą z prependouliami, poniżej zaś aniołowie wieńczą cesarza Aleksego i jego syna Jana koronami zamkniętymi, a cesarską małżonkę, Irenę Dukainę - modiolosem. Bez trudu można odczytać precyzyjnie przedstawiony ich kształt: wąską obręcz z lancetowatymi plakietkami oraz półkolisty kołpak zwieńczony krzyżem. W znanym mozaikowym panneau w południowej galerii Hagii Sophii w Konstantynopolu zarówno Jan II Komnen, jak i jego syn (ukazany nieco dalej na sąsiednim pilastrze) noszą typowy kamelaukion. Jednak na tle tych porównań koronę Jaropełka wyróżnia brak prependouliów i wieńczącego krzyża, widocznych na wszystkich bez wyjątku przedstawieniach greckich.