Kodeksu Gertrudy podkreśla fakt, iż w rzeczywistości Jaropełk nie był władcą koronowanym:
„to nie król, cesarz czy wielki książę („ein Großfürst”) podchodzi do Chrystusa, by otrzymać
niebiańską koronę, lecz zaledwie książę lokalny („ein Teilfürst”), który w swym życiu nigdy
nie nosił wielkoksiążęcej korony”. Także T. Michałowska i B. Kurbis uznały tę sprzeczność
za istotną dla interpretacji treści miniatury. Michałowska, słusznie stwierdzając, że
„odniesienie tej miniatury do wydarzeń historycznych sprawia istotne trudności”, proponuje,
by odczytywać ją w sensie symbolicznym jako wyraz planów Gertrudy i może także Izjasława,
dotyczących przyszłości syna. Autorka nie określa czasu powstania samej miniatury, lecz w całości
składek II i III, wykonanych podczas pobytu książęcej pary w Niemczech w 1075 roku. Nie przesądza
to jednak o datowaniu miniatury Koronacji, która zamieszczona na odwrociu ostatniej karty
składki III, mogła zostać namalowana później. W ocenie B. Kurbis miniatura upamiętnia ślub
Jaropełka i Kunegundy zawarty około 1073, a terminus ante quem jej powstania stanowi rok
śmierci Izjasława, jak stwierdza: „ze względu na pewien szczegół stroju Jaropełka - czarne,
nie zaś czerwone buty”.
Jak więc z tego wynika, spór dotyczy kwestii, czy miniatura upamiętnia objęcie tronu
przez Jaropełka we Włodzimierzu Wołyńskim, czy też jest zapowiedzią przyszłej koronacji
w Kijowie. Zgodnie z prawem senioratu, po śmierci Izjasława tron kijowski przysługiwał
kolejnemu według starszeństwa synowi Jarosława Mądrego - Wsiewołodowi. Izjasław, zawierając
w roku 1078 sojusz z Wsiewołodem, uznał przysługujące bratu prawo do kijowskiego tronu,
zarazem jednak Jaropełka osadził blisko Kijowa. Wsiewołod dostrzegał w tym chyba
niebezpieczeństwo dla trwałości swego panowania w Kijowie, skoro przeniósł bratanka do odległego
zachodnio ruskiego grodu. Ostatnie lata życia Jaropełka świadczą dowodnie, że nigdy nie porzucił
myśli o kijo- wskiej sukcesji: w 1085 roku wystąpił otwarcie przeciw wujowi,
zapoczątkowując serię dramatycznych wydarzeń, i w konsekwencji poniósł śmierć w zamachu 22
listopada 1086 roku.
Przedstawienie Koronacji Jaropeka i Kunegundy w Kodeksie Gertrudy
pozostaje wyjątkiem na tle zachowanych dzieł sztuki ruskiej epoki przedmongolskiej.
Dwa współczesne jej oficjalne przedstawienia książąt kijowskich prezentują ich w roli pobożnych
fundatorów: Jarosława Mądrego w malowidle soboru Sofijskiego oraz Światosława w miniaturze Kodeksu Światosława.
W związku z tym pierwowzorów ideowych i formalnych tego przedstawienia należy poszukiwać
wśród dzieł powstałych poza Rusią.
Ikonograficzne i ideowe źródła przedstawień korona- cji władcy w sztuce średniowiecznej
Ponowione w ostatnich latach ze szczególną intensywnością
badania nad ikonografią chrześcijańskiego władcy, dotyczące głównie sztuki ottońskiej, na
ogół nie wykraczają poza ustalenia sformułowane przez dwóch wybitnych uczonych: Percy
Ernsta Schramma w odniesieniu do ikonografii królów i cesarzy niemieckich oraz Andre Grabara
- do przedstawień cesarzy bizantyńskich.
W niezwykle obszernej i szczegółowej literaturze przedmiotu
przedstawienie Chrystusa (rzadziej: Matki Boskiej, archanioła czy świętego) nakładającego
koronę na głowę panującego władcy i jego małżonki interpretowane jest paralelnie jako
uniwersalny obraz Bożego błogosławieństwa i gloryfikacji władcy, jako ilustracja oficjalnego
ceremoniału koronacji i zaślubin, a także w sensie eschatologicznym - jako wyraz osobistej
nadziei otrzymania niebiańskiej „korony życia”, czyli życia wiecznego. Tak określone trzy
warstwy semantyczne obrazu koronacji odzwierciedlają trzy główne źródła jego ikonografii,
na którą złożyły się zróżnicowane pod względem funkcji społecznej i treści ideowej: antyczne
przedstawienia nakładania wieńca (łac. coronatio), wywodzące się