<< Wstecz
Dalej >>

wyrobach emalierskich: na ikonie archanioła Michała z początku wieku XI, na wielu plakietkach słynnej Pala d’Oro w San Marco w Wenecji. Z kolei ta w miniaturze Bożego Narodzenia - jest niemal identyczna, jak w kijowskim rękopisie.
     Schemat kompozycyjny miniatury ze sceną Ukrzyżowania jest bardziej złożony, a dekoracja, znacznie bogatsza, szczelnie wypełnia wolne od przedstawień figuralnych powierzchnie, przywodząc na myśl tzw „dywanowy” schemat przedikonoklastycznych mozaik ściennych, np. w San Vitale w Rawennie, charakteryzujących się podobnym horror vacui. W prostokątne pole obramione - podobnie jak w miniaturze Koronacji - szerokim okonturowanym, ornamentalnym pasem z kwiatonami w narożach i pośrodku górnej krawędzi, wpisane zostały cztery clipeusy z popiersiami ewangelistów, a w centrum - ośmiobok o naprzemiennie półkolistych i prostokątnie łamanych krawędziach, ujmujący scenę Ukrzyżowania. Tego rodzaju rozbudowany schemat w bizantyńskich skryptoriach stosowany był na szerszą skalę od wieku XI, najczęściej w winietach nagłówkowych, jak w cod. Dionisiou 587m. czy w cod. Parma 5, rzadziej w miniaturach portretowych ewangelistów, jak w cod. Vatopedi 975 z XII wieku. Również taki kształt środkowego pola obwiedzionego wąskim

złotym pasem okonturowanym czerwoną farbą należy do stałego tych skryptoriów, podobnie jak formy i kolorystyka motywów ornamentalnych, niebieskich i czerwonych, kreślonych złotem i modelowanych bielą: w polu wewnętrznym prostokąta - ulistnionej wici, łączonej w symetryczne sploty, w tle clipeusów - złotej, ukośnej kratki z drobnymi, wielobarwnymi półkwiatami, a w pasie zewnętrznym - szeregiem okręgów połączonych podwójnym liściem, wypełnionych w środku czterolistnymi rozetami i podobnymi liśćmi. Do szerokiego spektrum bizantyńskich porównań dołączają równie liczne w ruskich rękopisach, w Ewangeliarzu Ostromira i Kodeksie Światosława, a także w mozaikach soboru Sofijskiego i Archangielskiego w Kijowie.
     Takie same motywy ornamentalne wypełniają obramienie miniatury Bożego Narodzenia, która jednak wyróżnia się swym architektonicznym kształtem kościoła kopułowego bizantyńskiego typu. Zwrócił na to uwagę już N.P. Kondakow, zestawiając tę formę z winietą w cod. Sin. 339 i w Kodeksie Światosława, a szerzej wątek architektonicznych form frontyspisów w ruskich rękopisach