<< Wstecz
Dalej >>

stanowisko zajęli natomiast w dwóch przede wszystkim kwestiach. Zdaniem Poppego, na ścianie południowej przedstawiono nie tylko synów, ale i jedną z córek Jarosława. W odniesieniu do frontalnej figury księcia Włodzimierza Poppe powtórzył tezę Łazariewa, podobnie uznając, że nie było jej w pierwotnej kompozycji i że została dodana dopiero w XVII wieku.
     Najobszerniej wypowiedział się na temat tej sceny S.A. Wysocki w pracy poświęconej całemu zespołowi tzw. świeckich fresków w soborze Sofijskim. W szczegółowej analizie sceny fundacyjnej badacz ten powołał się nie tylko na bizantyńską tradycję ikonograficzną obrazowania cesarskiej rodziny, przytaczając znaczące przykłady dzieł konstantynopolitańskich, ale także na opublikowane w roku 1981 zdjęcia rentgenowskie kijowskiego fresku, które potwierdziły przyjęte wcześniej usytuowanie synów Jarosława na ścianie południowej, a tym samym wiarygodność rysunków A. van Westerveldta. Odnosząc się do identyfikacji frontalnej figury jako księcia Włodzimierza, Wysocki zauważył nie tylko zgodność ikonograficzną rysunku z innymi przedstawieniami księcia, np. w nowogrodzkiej ikonie z wieku XV i w tzw. Kijowskiej Synopsis z 1680 roku, ale przypomniał fundacyjny wizerunek Piotra Mohyły w cerkwi Spasa na Berestowie: klęczący metropolita ofiarowuje model odbudowanej świątyni tronującemu Chrystusowi Arcykapłanowi, w roli najwyższych orędowników fundatora występują Matka Boska i książę Włodzimierz, a treść przedstawienia precyzyjnie przekazują inskrypcje na banderolach. W jego ocenie kompozycja fundacyjna zajmująca najniższy, „podemporowy” pas ściany nawy głównej zawierała trzynaście figur: tronującego Chrystusa, po lewej stronie stojącego frontalnie księcia Włodzimierza, a za nim zwróconych dośrodkowo Jarosława z modelem świątyni w dłoni i jego pięciu synów uszeregowanych według starszeństwa, kolejno: Włodzimierza (ur. 1020), Izjasława (ur. 1024), Światosława (ur. 1027) i Wsiewołoda (ur. 1030), na prawo - księżnej Olgi, za którą  

postępowała Irena, trzy córki, Elżbieta, Anna i Anastazja oraz syn Igor (ur. ok. 1034); trzyletniemu wówczas wyznaczono miejsce po „żeńskiej” stronie. Pominięcie ostatniego syna Wiaczesława (ur. 1036) Wysocki wiąże z datą powstania malowidła, którą ustala na rok 1037, gdy najmłodszy syn liczył zaledwie kilka miesięcy lub maksymalnie rok życia. W ten sposób odrzucił przyjęte przez W.N. Łazariewa i A. Poppego datowanie malowidła na rok 1045.
     S.A. Wysocki, interpretując wymowę ideową tak zrekonstruowanej kompozycji fundacyjnej, wielokrotnie odwołuje się do słów Hilariona, szczególnie dla podkreślenia wyjątkowej pozycji księcia Włodzimierza, który nazywany „chrzcicielem Rusi”, „równym apostołom” i „nowym Konstantynem” mógł wystąpić w roli orędownika, nawet jeśli istotnie jego oficjalna kanonizacja nastąpiła znacznie później, w dobie najazdu mongolskiego. Zastanawiające, że nie dostrzegł w słowach Hilariona najdobitniejszego - jak się zdaje - potwierdzenia słuszności przedstawionej tezy o pierwotnym wyglądzie sceny fundacyjnej w soborze Sofijskim. W Pochwale Wodzimierza Hilarion w retorycznej apostrofie zwraca się do Włodzimierza stojącego przed Chrystusem-spowiednikiem:

„Ty z babką swą Olgą przyniosłeś krzyż z Nowego Jerusalem, grodu Konstantyna, i postawiwszy go w całej swej ziemi, umocniłeś wiarę... Jego [tj. Jarosława] uczynił Bóg następcą twym [Włodzimierzu], twego panowania. On [tj. Jarosław] wzniósł dom boży ogromny Świętej Mądrości Jego,...