stanowisko zajęli natomiast
w dwóch przede wszystkim kwestiach. Zdaniem Poppego, na ścianie
południowej przedstawiono nie tylko synów, ale i jedną z córek Jarosława.
W odniesieniu do frontalnej figury księcia Włodzimierza Poppe powtórzył
tezę Łazariewa, podobnie uznając, że nie było jej w pierwotnej kompozycji
i że została dodana dopiero w XVII wieku.
Najobszerniej wypowiedział się na temat
tej sceny S.A. Wysocki w pracy poświęconej całemu zespołowi tzw. świeckich
fresków w soborze Sofijskim. W szczegółowej analizie sceny fundacyjnej
badacz ten powołał się nie tylko na bizantyńską tradycję ikonograficzną
obrazowania cesarskiej rodziny, przytaczając znaczące przykłady dzieł
konstantynopolitańskich, ale także na opublikowane w roku 1981 zdjęcia
rentgenowskie kijowskiego fresku, które potwierdziły przyjęte wcześniej
usytuowanie synów Jarosława na ścianie południowej, a tym samym wiarygodność
rysunków A. van Westerveldta. Odnosząc się do identyfikacji frontalnej
figury jako księcia Włodzimierza, Wysocki zauważył nie tylko zgodność
ikonograficzną rysunku z innymi przedstawieniami księcia, np. w nowogrodzkiej
ikonie z wieku XV i w tzw. Kijowskiej Synopsis z 1680 roku, ale przypomniał
fundacyjny wizerunek Piotra Mohyły w cerkwi Spasa na Berestowie: klęczący
metropolita ofiarowuje model odbudowanej świątyni tronującemu Chrystusowi
Arcykapłanowi, w roli najwyższych orędowników fundatora występują Matka Boska
i książę Włodzimierz, a treść przedstawienia precyzyjnie przekazują
inskrypcje na banderolach.
W jego ocenie kompozycja fundacyjna zajmująca najniższy, „podemporowy”
pas ściany nawy głównej zawierała trzynaście figur: tronującego Chrystusa,
po lewej stronie stojącego frontalnie księcia Włodzimierza, a za nim zwróconych
dośrodkowo Jarosława z modelem świątyni w dłoni i jego pięciu synów
uszeregowanych według starszeństwa, kolejno: Włodzimierza (ur. 1020),
Izjasława (ur. 1024), Światosława (ur. 1027) i Wsiewołoda (ur. 1030),
na prawo - księżnej Olgi, za którą
postępowała Irena, trzy córki, Elżbieta,
Anna i Anastazja oraz syn Igor (ur. ok. 1034); trzyletniemu wówczas
wyznaczono miejsce po „żeńskiej” stronie.
Pominięcie ostatniego syna
Wiaczesława (ur. 1036) Wysocki wiąże z datą powstania malowidła, którą
ustala na rok 1037, gdy najmłodszy syn liczył zaledwie kilka miesięcy
lub maksymalnie rok życia. W ten sposób odrzucił przyjęte przez W.N.
Łazariewa i A. Poppego datowanie malowidła na rok 1045.
S.A. Wysocki, interpretując wymowę
ideową tak zrekonstruowanej kompozycji fundacyjnej, wielokrotnie
odwołuje się do słów Hilariona, szczególnie dla podkreślenia wyjątkowej
pozycji księcia Włodzimierza, który nazywany „chrzcicielem Rusi”,
„równym apostołom” i „nowym Konstantynem” mógł wystąpić w roli
orędownika, nawet jeśli istotnie jego oficjalna kanonizacja nastąpiła
znacznie później, w dobie najazdu mongolskiego. Zastanawiające,
że nie dostrzegł w słowach Hilariona najdobitniejszego - jak się zdaje
- potwierdzenia słuszności przedstawionej tezy o pierwotnym wyglądzie
sceny fundacyjnej w soborze Sofijskim. W Pochwale Wodzimierza
Hilarion w retorycznej apostrofie zwraca się do Włodzimierza stojącego przed Chrystusem-spowiednikiem:
„Ty z babką swą Olgą przyniosłeś krzyż z Nowego Jerusalem, grodu
Konstantyna, i postawiwszy go w całej swej ziemi, umocniłeś wiarę...
Jego [tj. Jarosława] uczynił Bóg następcą twym [Włodzimierzu], twego
panowania. On [tj. Jarosław] wzniósł dom boży ogromny Świętej Mądrości
Jego,...