Ukrzyżowanie (fol. 10)
Miniatura Ukrzyźowania sąsiaduje z przedstawieniem Boźego Narodzenia,
tworząc z nim „dyptykową” parę. Równie dekoracyjna, lecz prostokątna bordiura ujmuje
scenę Ukrzyźowania wpisaną w znajdujące się pośrodku wieloboczne pole oraz cztery
medaliony z popiersiami Ewangelistów rozmieszczone w narożach.
W symetrycznej kompozycji pośrodku ukazany jest
Chrystus na krzyżu, po lewej Matka Boska z dwiema niewiastami, a po prawej Św.
Jan z dwoma innymi mężczyznami. Krzyż ustawiony jest na niewielkim pagórku piętrzącym
się ponad jamą, w której tkwi czaszka. U stóp krzyża po lewej stronie klęczy
niewiasta trzymająca w dłoniach osłoniętych tkaniną złote naczynie, do którego
spływa z prawego boku Chrystusa krew i woda. Majuskulna inskrypcja w języku greckim,
zapisana białą farbą wzdłuż ponad poziomą belką krzyża, już słabo widoczna,
jednoznacznie określa temat tego przedstawienia: I CTAV / POC[I]C - Ukrzyźowanie.
Chrystus w złotym nimbie krzyżowym ma zamknięte oczy
i głowę opuszczoną na prawe ramię. Jego nagie, wątłe ciało o widocznym zarysie kości
klatki piersiowej, przysłonięte jest jedynie białym perizonium owiniętym wokół bioder.
Szeroko rozłożone ręce przybite do krzyża są lekko ugięte w łokciach. Podobnie ugięte
w kolanach nogi wsparte są na prostokątnym subpedionie przybitym do pionowej belki
krzyża. Z ran Chrystusa spływają czerwone strugi krwi.
Ponad poprzecznym ramieniem krzyża widoczne są
zwrócone ku Chrystusowi personifikacje: słońca o czerwonej twarzy i zło-
tych włosach
okolonych promieniami (po prawej) i księżyca o twarzy i włosach ciemnoniebieskich (po lewej).
Maria stojąca pod krzyżem zwrócona jest w stronę Syna.
Wyciągając ku Niemu prawą dłoń, lewą złożyła na prawym ramieniu. Ukazana jest
tradycyjnie w złotym nimbie, szafirowej sukni i ciemno czerwonym maforionie. Stojące za
nią dwie niewiasty, szczelnie osłonięte welonami (odpowiednio ciemnobrązowym i czerwonym),
skłaniają ku sobie głowy.
Ukazany po drugiej stronie krzyża Św. Jan pochyla głowę
otoczoną złotym nimbem, prawą dłonią wskazując Chrystusa, lewą zaś przykładając do policzka.
Ma młodzieńczą twarz bez zarostu i jasne włosy ułożone w złotawe pukle. Ubrany jest w
szafirowy chiton z czerwonym clavusem widocznym na lewym ramieniu i dwoma pionowymi
pasami u dołu oraz szaroniebieski himation, przewiązany w pasie i jednym końcem przełożony
przez prawe ramię.
Stojący obok mężczyzna, również wyróżniony złotym nimbem, w
lewej dłoni trzyma włócznię. Jego uniesioną ku Chrystusowi twarz okala ciemna broda i ciemne
włosy częściowo zasłonięte białą chustą, której koniec ozdobiony dwoma czerwonymi
poprzecznymi pasami opada na lewe ramię. Ubrany jest w czerwoną lamowaną tunikę przewiązaną
powyżej pasa, krótki niebieski płaszcz spięty okrągłą zapinką, na którym widoczna jest
prostokątna złota aplikacja, wzorzyste spodnie i buty z nagolenicami. Za nim wyłania się
twarz starszego mężczyzny o siwych włosach i siwej brodzie.
Niewiasta klęcząca pod krzyżem ubrana jest w czerwoną suknię
przewiązaną w talii wąskim pasem białej tkaniny, ozdobionej poprzecznymi czerwonymi i
czarnymi (?) kreseczkami. Jej niezwykle strojne nakrycie głowy kształtem przypomina złoty
kołpak wysadzany barwnymi kamieniami i perłami. Kolczyk widoczny w prawym uchu ma taką
samą formę jak w miniaturze Boźego Narodzenia: niewielkiego kółka z trzema podłużnymi
„łezkami” pereł.