frontalnych, cechuje jednak
także nieco bardziej dynamiczne ujęcia boczne, jak w dwóch miniaturach traktatu Euthymiosa Zigabenosa Panoplia dogmatyké
(Rzym, Biblioteka Watykańska, cod. Vat. gr. 666, ff. 2-2v), ukazujących Aleksego I zwracającego się w kornej pozie ku
Chrystusowi. Zachowany fragment kompozycji fundacyjnej w soborze Sofijskim w Kijowie oraz miniatura dedykacyjna w
Kodeksie Światosława świadczą, że w podobnie płaszczyznowo-konturowy sposób kształtowane były sylwetki władców w sztuce ruskiej.
Przyjęta przez Malarza I konwencja modelunku szat złotym szrafowaniem, formalnie przypominająca
niekiedy technikę emalii, w XI-XII wieku stosowana była we wszystkich dziedzinach malarstwa: w mozaikach, jak np. w Nea Moni,
w ikonach, by tylko wymienić jedną z najsłynniejszych - tzw. złote Zwiastowanie z XII wieku w zbiorach na Synaju,
jednak na największąw tym czasie skalę w malarstwie książkowym. Z niezwykłą maestrią posługiwali się chryzografią niektórzy
malarze miniatur w Menologionie Bazylego II: Michał z Blachern, np. - w scenie Męczeństwa św. Trofika (fol. 49),
Nestor - autor m.in. miniatury Archanioła Michała (fol. 168) i Symeon z Blachern, np. w miniaturze Pokłon Trzech Króli
(fol. 272), czy Georgios, np. w miniaturze Chrztu Chrystusa (fol. 299).
W późniejszym okresie charakteryzuje m.in. miniatury w tetraewangeliarzu Paris. gr. 74, w lekcjonarzu z kolekcji Johna
Pierponta Morgana, datowanym na drugą połowę XI wieku (New York, The Pierpont Morgan Library, ms m. 639), w Psałterzu
Londyńskim, w synajskiej Księdze Hioba z końca XI wieku (Synaj, klasztor Św. Katarzyny, cod. 3), a także w cod. Sin. 339.
Do tych ogólnych porównań dołączyć można wiele przykładów podobieństw szczegółowych: układ szaty
na kolanie przechodzący w jakby ząbek, powtarzający sięw wielu miejscach w Hosios Loukas, motyw drobnych kwiatów, jak w Nea
Moni, typ schodkowego ornamentu, który występuje zarówno w Hosios
Loukas, jak i w Nea Moni. Purpurową tunikę Jaropełka z szerokimi
złotymi lamówkami i deseniem w formie złotych gałązek w miniaturze Modlitwy do św. Piotra można porównać do sakkosów Jana II
Komnena i jego syna Aleksego w miniaturze cod. Urb. gr. 2 w Bibliotece Watykańskiej czy szat cesarza Aleksego I w rękopisie
Panoplia dogmatiké, również w Bibliotece Watykańskiej. Z kolei deseń tuniki Jaropełka i płaszcza Kunegundy w miniaturze Koronacji
jest identyczny, jak na tunikach dwóch dworskich urzędników w miniaturze cod. Coislin 79 (fol. 2).
Przenosząc się na grunt sztuki ruskiej, na wstępie wypada stwierdzić, że dysponujemy stosunkowo
skromnym materiałem porównawczym. Spośród dzieł powstałych w Kijowie w XI i na początku XII wieku zachowały się jedynie
malowidła w soborze Sofijskim z lat 1037-1042/1046 i Archanioła Michała z około 1103-1108, miniatury trzech rękopisów:
Ewangeliarza Ostromira z 1056/1057 roku, Kodeksu Światosława z 1073 roku i Ewangeliarza Mścisława z lat około 1103-1117.
Dodać do nich należy ocalałe fragmenty fresków w soborze Sofijskim w Nowogrodzie, słusznie przypisywane kijowskim malarzom.
W niewielkim tylko stopniu można natomiast odwoływać się w porównaniach do ruskiego malarstwa ikonowego, bowiem większość
zachowanych ikon z okresu przed najazdem mongolskim datowanych jest nieprecyzyjnie na XII - początek XIII wieku, a ich
pierwotna warstwa malarska zmieniona została późniejszymi nawarstwieniami. Jedynie ikona św. Piotra i Pawła z soboru
Sofijskiego w Nowogrodzie w zgodnej na ogół opinii badaczy powstała około połowy XI wieku. W szerokim przedziale od XI do
XIII wieku datowana była ikona z półpostaciowym ujęciem Św. Jerzego (Gosudarstwiennyj Muziej Moskowskowo Kriemla), jednak według
ostatnich ustaleń L.I. Lifszyca pochodzi z drugiej połowy XI wieku lub z początku XII. Za nieco starszą uchodziła
dawniej ikona Św. Jerzego w Trietiakowskiej Galerii, datowana około 1030 roku, obecnie jednak jej powstanie przesuwa się na
lata 1130-1140.