Gertruda jawi się na kartach Modlitewnika jako osoba głęboko religijna i władcza zarazem. Tekst zdradza staranne wykształcenie teologiczne, wysoką kulturę literacką i nawet wyrobienie estetyczne. Poszczególne modlitwy reprezentują rozmaity stan ducha księżnej i są związane z rozmaitymi kolejami jej życia. A życie to nie było ani łatwe, ani bezpieczne. Pierwsza jego znaczna część naznaczona była ucieczkami i tułaczką.

Lata 1025-1068: Dzieciństwo i młodość - w Polsce i Nadrenii. Małżeństwo z Izjasławem Jarosławowiczem

     Gertruda urodziła się w okresie od 1014 do 1025 roku czyli pomiędzy zawarciem małżeństwa przez Bolesławowego syna Mieszka z niemiecką księżniczką, Rychezą, a śmiercią Chrobrego, po której stosunki między małżonkami zaczęły się najwyraźniej psuć (podobno Mieszko po ojcu odziedziczył także skłonność do rozwiązłości). Wydaje się, że należy się jednak skłaniać bardziej ku końcowej cezurze tego okresu. Jeszcze przed śmiercią ojca w 1034 roku, kilkuletnia Gertruda musiała wraz z matką uciekać z Polski. Stało się to pod koniec 1031 roku. Rycheza zatrzymała się w swym rodzinnym mieście - Kolonii. Tam też, w którymś z klasztorów, Gertruda pobierała nauki. Nie wiemy dziś, który to był klasztor. Wiemy jednak, że liczne siostry Rychezy były przełożonymi klasztorów benedyktynek w samej Kolonii i całej Nadrenii.

     Wiemy też, że wszystkie ciotki Gertrudy były starannie wykształcone, a ich aspiracje intelektualne i literackie były wysokie. W 1043 roku około osiemnastoletnia Gertruda wyszła za mąż za rok od niej starszego Izjasława, syna Jarosława zwanego Mądrym, księcia kijowskiego. Było to typowy mariaż dynastyczny, jednakże - jak można się domyślać - sama Gertrudy była mu rada. Wśród odpowiedniego dla królewskiej córki wiana, znajdował się też, liczący już ponad pół wieku, psałterz, który był pierwotnie własnością arcybiskupa trewirskiego Egberta. To zapewne z niego Gertruda modliła się przybywszy na Ruś, gdzie w liturgii używany był język grecki bądź cerkiewnosłowiański. W stołecznym Kijowie, w otoczeniu Jarosława, gdzie panowała głęboka religijność i umiłowanie ksiąg, Gertruda musiała się czuć dobrze. Podobnie później - u boku swego również wykształconego małżonka - uposażonego na Turowie, a potem także - na Nowogrodzie Wielkim, księżna nie miała zbyt wielu powodów do zmartwień. W tym czasie urodzili się trzej synowie Gertrudy i Izjasława: Mścisław, światopełk-Michał i Jaropełk-Piotr. Prawdopodobnie była też jedna córka. Z początkiem roku 1054, po śmierci ojca, Izjasław został księciem zwierzchnim w Kijowie. W 1068 r. Izjasławowie po raz pierwszy musieli salwować się ucieczką z Kijowa, z powodu buntu mieszkańców.